ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ και ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ (ΤΕΤΔ)
ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
Διεύθυνση:
Εργαστήριο Μικροβιολογίας και Υγιεινής Τροφίμων (ΕΜΙΚΥΤ)
Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής (ΤΕΤΔ), Σχολή Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Ιερού Λόχου 10 και Μακρυγιάννη, 81400, Μύρινα, Λήμνος (link)
Επικοινωνία:
Ευστάθιος Γκιαούρης, Αναπλ. Καθηγητής (link)
Τηλέφωνο γραφείου: 22450 83115
Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail): stagiaouris@aegean.gr
Το Εργαστήριο Μικροβιολογίας και Υγιεινής Τροφίμων (ΕΜΙΚΥΤ) έχει έδρα το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής (ΤΕΤΔ) στη Λήμνο και θεσμοθετήθηκε με την απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Συνεδρίαση υπ’ αρ. 27/07.02.2023, θέμα 5.11), η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ τεύχος B’ 1139/28.02.2023.
Το Εργαστήριο ασχολείται με τη συστηματική μελέτη της μικροβιολογίας και της υγιεινής των τροφίμων με σκοπό τη διασφάλιση και περαιτέρω βελτίωση της μικροβιακής ασφάλειας και ποιότητας αυτών καθόλη την αλυσίδα παραγωγής, «από το αγρόκτημα στο τραπέζι», και στα πλαίσια πάντοτε της έννοιας της Ενιαίας Υγείας (One Health Concept) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Πιο συγκεκριμένα, το αντικείμενο έρευνας του Εργαστηρίου στοχεύει στην απόκτηση και μετάδοση γνώσεων, καθώς και στην ανάπτυξη και εφαρμογή μεθόδων που μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού κλάδου (πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα), αλλά και τους λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς (stakeholders) ώστε να παράγονται, με τρόπο (οικονομικά και περιβαλλοντικά) βιώσιμο, ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα, τα οποία θα πληρούν επαρκώς τις ζητούμενες μικροβιολογικές προδιαγραφές έχοντας παράλληλα ικανοποιητική (επιθυμητή) διάρκεια ζωής (συντήρησης), αλλά και να συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων, ζυμώμενων και μη, βελτιωμένων προϊόντων διατροφής, παρεμβαίνοντας στη μικροβιακή ανάπτυξη ή/και αξιοποιώντας για το σκοπό αυτό δυνητικά ωφέλιμους μικροοργανισμούς. Εκτός της απόκτησης, μετάδοσης και εφαρμογής γνώσεων και τεχνικών στους παραπάνω τομείς, η έρευνα που υλοποιείται στο Εργαστήριο στοχεύει επιπροσθέτως και στην απόκτηση βασικών γνώσεων σε γενικότερα θέματα μικροβιολογίας και υγιεινής τροφίμων, και ιδιαιτέρως αυτών που άπτονται της φυσιολογίας, μεταβολισμού και λειτουργικότητας των μικροβιακών κυττάρων και κοινοτήτων σε περιβάλλοντα και συνθήκες που προσομοιάζουν τις επικρατούσες κατά την παραγωγή, επεξεργασία, διανομή, διατήρηση και κατανάλωση τροφίμων.
Ειδικότερα, τα επιμέρους αντικείμενα έρευνας του Εργαστηρίου περιλαμβάνουν:
την (ποιοτική και ποσοτική) μελέτη της μικροβιακής αλλοίωσης των τροφίμων, των ειδικών αλλοιογόνων μικροοργανισμών (βακτηρίων και μυκήτων), των ενδογενών, εξωγενών (περιβαλλοντικών), και σιωπηρών (implicit) παραγόντων που μπορούν να καθορίζουν και να επηρεάζουν την ανάπτυξη αυτών
την ποσοτική εκτίμηση (πρόβλεψη) της διάρκειας ζωής (συντήρησης) των τροφίμων υπό τις εκάστοτε συνθήκες παραγωγής, επεξεργασίας, μεταφοράς και διατήρησης, καθώς και την ανάπτυξη και εφαρμογή μεθόδων και τεχνολογιών που θα μπορέσουν να την επεκτείνουν, δίχως έκπτωση στα θρεπτικά, οργανοληπτικά, ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη μικροβιακή ασφάλεια των προϊόντων
τη μελέτη των τροφιμογενών παθογόνων μικροοργανισμών, των παραγόντων μολυσματικότητας και μηχανισμών παθογένειας αυτών, των παραγόντων που καθορίζουν και επηρεάζουν την επιβίωση, αντοχή, ανάπτυξη, και μολυσματικότητά τους στα τρόφιμα, την ανάλυση επικινδυνότητας και τις επιπτώσεις όλων αυτών στην ασφάλεια των τροφίμων και τη δημόσια υγεία
τα ζυμώμενα τρόφιμα, την εξερεύνηση και αξιοποίηση της μικροβιακής οικολογίας αυτών, τους μικροοργανισμούς με πιθανό τεχνολογικό ενδιαφέρον στην παραγωγή/επεξεργασία των τροφίμων και τους εν δυνάμει προβιοτικούς (ωφέλιμους)
την ανάπτυξη και εφαρμογή νέων βιώσιμων μεθόδων αδρανοποίησης/ελέγχου/παρεμπόδισης των επιβλαβών μικροοργανισμών των τροφίμων (π.χ. βιοσυντήρηση, φυτοχημικά, απόσβεση αίσθησης απαρτίας, τεχνολογία των εμποδίων κλπ.)
τον έλεγχο, παρακολούθηση, διασφάλιση και βελτίωση της υγιεινής του περιβάλλοντος παραγωγής, επεξεργασίας, διατήρησης και κατανάλωσης τροφίμων, συμπεριλαμβανομένης της μελέτης των βιοϋμενίων (biofilms)
την ανάπτυξη και εφαρμογή γρήγορων και αξιόπιστων μεθόδων απομόνωσης, ταυτοποίησης, χαρακτηρισμού και ποσοτικοποίησης των μικροοργανισμών των τροφίμων (βασισμένων στην εργαστηριακή καλλιέργεια αυτών, αλλά και ανεξαρτήτως αυτής, όπως μέθοδοι μοριακής μικροβιολογίας)
την ανάπτυξη και εφαρμογή γρήγορων και αξιόπιστων, επεμβατικών και μη, μεθόδων για τον έλεγχο, παρακολούθηση και χειρισμό της μικροβιακής ποιότητας των τροφίμων
Το εργαστήριο διαθέτει τεχνογνωσία και σύγχρονο ερευνητικό εξοπλισμό για τη διεξαγωγή έρευνας αιχμής. Στον εξοπλισμό περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων:
φασματοφωτόμετρα ορατού και υπεριώδους
φούρνοι ξήρανσης και αποστείρωσης
ψυχόμενες επιτραπέζιες φυγόκεντροι
λουτρά υπερήχων και υδατόλουτρα
αυτόκαυστα
ψυχόμενοι επωαστικοί θάλαμοι
θάλαμος κάθετης νηματικής ροής (τύπου ΙΙ)
συσκευές PCR (κλασικής και πραγματικού χρόνου)
αλληλουχητής νέας γενιάς (NGS)
συσκευές οριζόντιας και κάθετης ηλεκτροφόρησης (νουκλεϊκών οξέων, πρωτεϊνών)
σύστημα ψηφιακής απεικόνισης πηκτών (Gel Imaging System-UV camera)
οπτικά μικροσκόπια (φωτεινού, σκοτεινού πεδίου, αντίθεσης φάσεων και φθορισμού) και στερεοσκόπια
ψυγεία, κάθετοι καταψύκτες (-20 oC), και υπερκαταψύκτες (-86 oC)
pHμετρα και συσκευή μέτρησης ενεργότητας ύδατος
αναλυτικοί ζυγοί, μηχανικοί και θερμαινόμενοι μαγνητικοί αναδευτήρες
φούρνος μικροκυμάτων
αναγνώστης μικροπλακιδίων με μονοχρωμάτωρα και φίλτρα (UV-VIS/φθορισμός/βιοφωταύγεια)
αυτόματος μικροβιακός αναλυτής (Bioscreen C)
ομογενοποιητές (stomacher)
συστήματα φιλτραρίσματος, καθώς και σύστημα παραγωγής νερού αντίστροφης ώσμωσης και υπερκάθαρου
μετρητές αποικιών μικροοργανισμών
συσκευές λύσης κυττάρων (μηχανικής λύσης, με σφαιρίδια ή υπέρηχους)
παγομηχανή
επωαστικές ανακινούμενες τράπεζες
Μέλη ΔΕΠ (ΤΕΤΔ):
Ευστάθιος Γκιαούρης, Αναπλ. Καθηγητής (link)
Υποψήφιοι Διδάκτορες (ΤΕΤΔ):
Δήμητρα Κώστογλου, Επιστήμονας Τροφίμων και Διατροφής (BSc, MSc)
Ευάγγελος Δαγρές, Γεωπόνος Βιοτεχνολόγος, Επιστήμονας Τροφίμων και Διατροφής (BSc, MSc)
Στο Εργαστήριο υλοποιούν παράλληλα την έρευνα τους και ολοκληρώνουν τις διατριβές τους ετησίως πλήθος προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών.
[1] «Μεταγραφικός προσδιορισμός συνδυαστικής επαγωγής ανθεκτικότητας (προσαρμογής στο στρες) και μολυσματικότητας σε κύτταρα Listeria monocytogenes συνέπεια έκθεσης αυτών σε αντιμικροβιακές ενώσεις» (κωδικός ΟΠΣ 5049514)
Χρηματοδότηση: 46.046,00 €
Φορέας χρηματοδότησης: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» (ΕΠ ΑΝΑΔ-ΕΔΒΜ), ΕΣΠΑ 2014-2020, Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων
Περίοδος υλοποίησης: 24.03.2020 – 15.11.2021
[2] «Δίκτυο Αριστείας στην Αγροδιατροφική Έρευνα και Καινοτομία του Βορείου Αιγαίου (AGRICA II, MIS 5046750)», Δράση 3.3 Μικροβιολογικές αναλύσεις πρώτων υλών και τροφίμων»
Χρηματοδότηση (για τη Δράση 3.3): 147.313,55 €
Φορέας χρηματοδότησης: Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Τομεακών ΕΠ του ΕΤΠΑ και ΤΣ, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠ Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΥΔ ΕΠΑνΕΚ), Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης (στο πλαίσιο της Προκήρυξης «Υποστήριξη της Περιφερειακής Αριστείας»)
Περίοδος υλοποίησης: 01.02.2021 – 30.09.2023
[3] «Ενίσχυση ποιοτικών χαρακτηριστικών και προβιοτικού δυναμικού Ελληνικού παραδοσιακού γιαουρτιού (GREEK BIO YOGURT, ВАР2-0062009)»
Χρηματοδότηση: 62.000,00 €
Φορέας χρηματοδότησης: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2014-2020 (στο πλαίσιο της Δράσης «Ενίσχυση των συμφωνητικών συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και φορέων έρευνας και καινοτομίας»)
Περίοδος υλοποίησης: 02.07.2021 – 27.05.2023
[4] «Καταπολέμηση βιοϋμενίων τροφιμογενών βακτηριακών παθογόνων μέσω μιας νέας προσέγγισης βιοελέγχου που χρησιμοποιεί μεταβιοτικά βακτηρίων οξυγαλακτικού οξέος (LAB) ως ρυθμιστές της διακυταρρικής επικοινωνίας (Antibiofilm LAB postbiotics)»
Χρηματοδότηση: 167.900,00 €
Φορέας χρηματοδότησης: ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΕΛΛΑΔΑ 2.0), «ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ» (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών), ID 16618 – Υποέργο 1 (MIS: 5163923), Υποδράση 2: Χρηματοδότηση έργων σε τομείς αιχμής, Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΕΓΕΚ), Υπουργείο Ανάπτυξης
Περίοδος υλοποίησης: 14.11.2023 – 13.11.2025
[5] «Μεταφορά γονιδίων ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά μεταξύ τροφιμογενών βακτηρίων σε εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας και σε αλιευτικά προϊόντα (TranSeafood)», ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ
Φορέας υποδοχής: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος (ΕΥ πρότασης: Επικ. Καθηγήτρια Φ. Παρλαπάνη)
Χρηματοδότηση (για το ΕΜΙΚΥΤ): 20.000,00 €
Φορέας χρηματοδότησης: ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΕΛΛΑΔΑ 2.0), «ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ» (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών), ID 16618 – Υποέργο 1 (MIS: 5163923), Υποδράση 1: Χρηματοδότηση Νέων Ερευνητών/τριών, Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΕΓΕΚ), Υπουργείο Ανάπτυξης
Περίοδος υλοποίησης: 2024 – 2025
Μαθήματα προπτυχιακού προγράμματος σπουδών (ΠΜΣ) του ΤΕΤΔ:
Μικροβιολογία Τροφίμων Ι
Μικροβιολογία Τροφίμων ΙΙ
Προσκεκλημένες διαλέξεις σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών (ΠΜΣ) του ΤΕΤΔ:
ΠΜΣ «Διατροφή, Ευζωία και Δημόσια Υγεία»
ΠΜΣ (Master of Research): «Παγκόσμια Καινοτομία και Βιωσιμότητα στη Βιομηχανία Τροφίμων και Διατροφή»